****ប្រវត្តិកំណាព្យខ្មែរ****

កំណាព្យខ្មែរកើតមានស្រករគ្នានឹងបទភ្លេង និង ទំនុកច្រៀងវង់ភ្លេងអារក្សដែរ ។ កំណាព្យ ត្រូវបានអ្នកស្រាវជ្រាវខ្មែរ សន្និដ្ឋានថា មានដើមកំណើតតាំងពី ៣០៩ មុនគ.ស ហើយដែលក្នុងនោះ បទមេបួនមានដើមកំណើតមុនគេបង្អស់។
តាមយោបល់កវីនិពន្ធល្បីល្បាញមួយចំនួនលោកបានសន្និដ្ឋានថា កំណាព្យខ្មែរមានលក្ខណៈពិសេស ប្លែកពីកំណាព្យ បរទេសភាគច្រើនត្រង់ថា កំណាព្យខ្មែរតែងគោរពបានទៅតាមរង្វាស់ព្យាង្គ ចួនរណ្តំ និង ការកំណត់ឃ្លាបានយ៉ាងត្រឹមត្រូវ និង មានរបៀបអាន ស្មូត្រ ឬច្រៀងបានច្រើនបែប ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះបទពីរោះ ដែលខ្មែរបានបង្កើតក៏មានច្រើនទៅទៀត ។ បទកំណាព្យដែលខ្មែរធ្លាប់មាន គឺស្ទើរតែជាងរយបទឯណោះ ។ ប៉ុន្តែដោយសារសង្គ្រាម និង ការឈ្លានពានពីប្រទេស ជិតខាងមួយចំនួន ក្បួនច្បាប់ភាគខ្លះក៏ត្រូវបានបាត់បង់ និង ស្វែងរកវិញមិនទាន់ឃើញ ។
បើទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ក៏ខ្មែរនៅសេសសល់ និង បានរកឃើញរបៀបសរសេរកំណាព្យចំនួន ៦៨បទ ដែរ ដែលយើងខ្ញុំនឹង រៀបរាប់ជូន ដូចខាងក្រោម៖

១.បទមណ្ទោកគតិ
២.បទមណ្ទោកគតិពិសេស
៣.បទកាកគតិ
៤.បទកាកគតិផ្ទួនរណ្តំ
៥.បទកាកគតិផ្ទួនពាក្យ
៦.បទព្រហ្មគិតិ
៧.បទព្រហ្មគិតិពិសេស
៨.បទភុជង្គលីលា
៩.បទភុជង្គលីលាពិសេស
១០.បទពំនោល
១១.បទពំនោលពិសេស
១២.បទពាក្យ៤
១៣.បទពាក្យ៦ធម្មតា
១៤.បទពាក្យ៦ ពិសេសទី១
១៥.បទពាក្យ៦ ពិសេសទី២
១៦.បទពាក្យ៦ (បទកង្កែបលោតលើគោក)
១៧.បទពាក្យ៧ធម្មតា
១៨.បទពាក្យ៧(បទវិវិធមាលី)
១៩.បទពាក្យ៧(បទអក្សរលូន)
២០.បទពាក្យ៧(សត្វកាងស្លាប)
២១.បទពាក្យ៧(បទនមោ)
២២.បទពាក្យ៧ ( បទ ក ខ)
២៣.បទពាក្យ៧(បទគោព័ទ្ធស្នឹង)
២៤.បទពាក្យ៧(នាគកៀវក្រវាត់)
២៥. បទពាក្យ៧(បទអើយរ៉ា)
២៦. បទពាក្យ៧(បទចក្រវាឡ)
២៧. បទពាក្យ៧(បទកង្កែបលោតកណ្តាលស្រះ)
២៨. បទពាក្យ៧ (បទមករខ្ជាក់កែវ)
២៩. បទពាក្យ៧(បទយត្តិភង្គ)
៣០. បទពាក្យ៧(បទពស់លេបកន្ទុយ)
៣១. បទពាក្យ៧ (បទថយក្រោយចូលព្រែក)
៣២. បទពាក្យ ៧ (សុក្រទិនវិសាល)
៣៣. បទពាក្យ៧ (បទសោរទិនវិសាល)
៣៤. បទពាក្យ៧ (បទនាគបរិព័ទ្ធ)
៣៥. បទពាក្យ៨ ធម្មតា
៣៦. បទពាក្យ៨ ពិសេស
៣៧. បទពាក្យ៨ (បដ្យាវត្តបុរាណ)
៣៨. បទពាក្យ៨ (បដ្យាវត្តបែបបាលី)
៣៩. បទពាក្យ៨ (បទត្រីពិធព័ន្ធ)
៤០. បទពាក្យ៨
៤១. (ត្រីពិធព័ន្ធបែបថ្មី)
៤២. បទពាក្យ៨(បទអក្សរសង្វាស)
៤៣. បទពាក្យ៨ (បទរម៉ាំងដើរព្រៃ)
៤៤. បទពាក្យ៨(បទឆ័ត្របីជាន់)
៤៥. បទពាក្យ៨(នាគរាជប្លែងឫទ្ធិ)
៤៦. បទពាក្យ៨(បទនាគបរិព័ទ្ធ)
៤៧. បទពាក្យ៩ ធម្មតា
៤៨. បទពាក្យ ៩ (សិង្ហលេងកន្ទុយ)
៤៩. បទពាក្យ៩ (បទកង្កែបលោតស្ទាក់ពេជ្រ)
៥០. បទពាក្យ៩ (បទរលកខ្ទប់ច្រាំង)
៥១. បទពាក្យ៩ (បទរលកខ្ទប់ច្រាំងចួនរណ្តំ)
៥២. បទពាក្យ៩ (បទសឡាបលូន)
៥៣. បទពាក្យ៩ (ព្រះច័ន្ទបាំងឆ័ត្រ)
៥៤. បទពាក្យ៩ (បទសារថី ទាញរថ)
៥៥. បទពាក្យ៩ (បទកង្កែបលោតផ្ទាត់ខ្ចៅ)
៥៦. បទពាក្យ៩(បទផ្កាឈូករីក)
៥៧. បទពាក្យ៩(បទរលកយោលយាវ)
៥៨. បទពាក្យ៩(បទនាគបរិព័ទ្ធ)
៥៩. បទពាក្យ១០ ធម្មតា
៦០. បទពាក្យ១០(បទវង្សវិចិត្រ)
៦១. បទពាក្យ១០(បទ សប៉ាត់សប៉ឹង)
៦២. បទពាក្យ១០(បទត្រឡាចឡើងទ្រើង)
៦៣. បទពាក្យ១១ ធម្មតា
៦៤. បទពាក្យ១១(បទសហរ៉ា)
៦៥. បទពាក្យ១១(បទសហរ៉ាបែបថ្មី)
៦៦. បទពាក្យ១២ ធម្មតា
៦៧. បទឆ អ័ស្ត (៦ - ៨)
៦៨. បទអ័ស្ត_ស័ប្ត (៨-៧)។