ព្រះធម៌នមស្ការ

ព្រះធម៌នមស្ការ

បណាមគាថា     ប្រែជាឋពាក្យកាព្យ    អរហន្តតថាគត           ជ្រាបគ្រប់បទស្វែងគុណធំ   ទ្រង់ជាលោកុត្តម             ច្បាងជាងសព្វគ្រូលើសលន់ ។ ជាសាស្តានៃលោក            ចេះឥតស្ទោកទូន្មានជន ខ្ញុំវន្ទាបន្ទន់                       ទ្រង់ដែលជនគួរបូជា ។ ព្រះធម៌នៃសាស្តា              ឧបមាដូចពន្លឺ តែងធ្វើលោកឲ្យភ្លឺ             ចាកងងឹតឲ្យសូន្យផុត ។ ដែលប្រាជ្ញសម្គាល់អាង      ថាតំណាងសព្វញ្ញុពុទ្ធ ខ្ញុំវន្ទាលំអុត                      ធម៌នោះសុទ្ធជនបូជា     ។ សាវ័កព្រះសុគត               ស្អាតហ្មត់ចត់វិសេសថ្លា បា្រថ្នាត្រៃសិក្ខា                  លោកសិក្សាធម៌ឧត្តម  ។ ជាសង្ឃថ្នាក់ខាងលើ           មិនអើពើលោកធម្ម ខ្ញុំវន្ទាប្រណម្យ                   សង្ឃឧត្តមជនបូជា។ ដោយអំណាចវន្ទា             ត្រៃរតនាជាអម្ចាស់ សូមឲ្យពុទ្ធសាសន៍           លូតលាស់ក្រាស់ចម្រើនផង។ សូមឲ្យសង្ឃព្រមព្រៀង      កុំឲ្យល្អៀងខុសគន្លង សូមសាធុជនផង               កុំមានហ្មងបានសុខសាន្ត ។ ដោយតេជៈត្រៃរ័តន៍           ខ្ញុំប្រណិប័តន៍ដោយគោរព សូមឲ្យការរៀនគ្រប់           ​របស់ខ្ញុំបានវឌ្ឍនា  ។ ដោយអំណាចអានុភាព      ដែលខ្ញុំក្រាបថ្វាយវន្ទា សូមឲ្យការសិក្សា                 របស់ខ្ញុំសម្រេចឆាប់  ។ ដោយអំណាចត្រៃរ័តន៍         មានពុទ្ធរ័តន៍ជាប្រធាន ប្រសិនបើកើតមាន              អន្តរធានចង្រៃរោគ  ។ សូមឲ្យវិនាសខ្ពោក            កុំសល់រោគតិចតួចឡើយ ៕           ធម៌ថ្វាយបង្គំព្រះបាំ្រព្រះអង្គ ឧកាសខ្ញុំសូមវន្ទា              នូវព្រះឈ្នះមារ        ទាំងបាំ្រព្រះអង្គ            សូមយាងព្រះបារមី          ម្ចាស់ថ្លៃមកគង់           នៅនាកំឡុង      ទីស្ថាននេះណា      ។      ព្រះកុក្កសន្ធោ           ព្រះកោនាគមនោ        ព្រះកស្សបោ                     ព្រះសមណគោត្តម          បរមពុទ្ធោ     ​ ​      ព្រះមេតេយ្យោ                                    ព្រះពោធិសត្វថ្លៃ   ។ ព្រមទាំងព្រះធម៌         ជ្រាលជ្រៅបវរ    ប្រសើរពេកក្រៃ បាំ្របីម៉ឺនបួនពាន់        ព្រះធម្មក្ខន្ធនេះនៃ         របស់ព្រះជិនស្រី                                           ទីទៃរាល់អង្គ ។  ព្រមទាំងព្រះសង្ឃ      ប្រសើរសីលទ្រង់        ជាបុត្តព្រះពុទ្ធ លះកាត់តណ្ហា            ប្រសើរបំផុត               ខ្ញុំសូមលំអុត កាយវាចាចិត្ត ។           ដោយតេជៈខ្ញុំ             លើកហត្ថបង្គំ          ត្រៃរតនា    សូមកំចាត់បង់            សត្រូវនានា             ទុក្ខសោករោគា                                            វិនាសទៅហោង ៕      អដ្ឋមហាឋាន (ឋានធំ៨កន្លែង ) (បឋ្យាវត្ត) ឋានធំទាំងឡាយ៨កន្លែង                   ជាទីស្ងប់ស្ងែងដល់ពពួកសត្វ ទី១ឧទ្យានជាឋានព្រៃស្ងាត់             គឺព្រៃសាលរតន៍ដែលទ្រង់ប្រសូត។ ទីពីរប្រសើរដែលទ្រង់ប្រសូត             ត្រាស់ក្រោមដើមពោធិព្រឹក្សឧត្តម ទីបីកន្លែងដែលព្រះបរម                     សម្តែងព្រះធម៌ឈ្មោះធម្មចក្រ ។ ប្រោសភិក្ខុបាំ្រអង្គគឺបញ្ចវ-                 គ្គីយ៍ដែលជាអ្នកបម្រើព្រះអង្គ ដោយព្រះទ័យថ្លៃមិនអាចលះបង់     ហើយយាងតម្រង់ពីដើមជ្រៃទ។ ទី៤គឺទីដែលទ្រង់គង់នៅ               ក្នុងឋានព្រៃជ្រៅឈ្មោះបាលិលេយ្យ ទីនោះគ្មានមនុស្សមានតែសត្វព្រៃ     គឺដំរីថ្លៃបម្រើព្រះអង្គ ។ ទី៥គឺទីដែលព្រះពុទ្ធអង្គ                     ផ្ចាញ់សត្វទ្រនង់នាឡាគីរី ទីនោះមានមនុស្សបែកពួកជាទ្វី​​​         ទៅមើលពិធីនៃព្រះសម្ពុទ្ធ។ ទី៦កាលអង្គព្រះសព្វញ្ញុត-                 ញ្ញាណជាម្កុដត្រៃលោកាចារ្យ ផ្ចាញ់ពួកនិគ្រន្ថដោយបាដិហារ្យ        ឈ្នះល្បីអស្ចារ្យគ្មាននរណាដល់ ទី៧កាលអង្គព្រះទសពល​​​​​                 គង់លើមណ្ឌលថ្មព្រះឥន្រ្ទា ទ្រង់បានសម្តែងនូវព្រះធម្មា​​               បា្រកដនាមថាធម៌អភិធម្ម  ។ សងគុណមាតាដែលមានគុណធំ       លើព្រះបរមសម្ពុទ្ធថ្លៃថ្លា ទី៨កាលអង្គនៃព្រះសាស្តា                  ផ្ទុំក្រោមសាលៈព្រឹក្សទាំងគូ។ ពេលនោះឯងហើយព្រះសព្វញ្ញូ        ព្រះអង្គជាគ្រូយាងចូលនិញ្វន ឋានធំបាំ្របីកន្លែងនេះមាន                ប្រតិស្ឋានជម្ពូទ្វីបា ។ ជាទីដែលមនុស្សនិងពួកទេវតា         មានចិត្តជ្រះថ្លាឆ្ពោះទៅយង់យល់​ ខ្ញុំសូមឧនកាយបង្គំឆ្ពោះដល់             ឋានធំនិមល៨នោះឯង សូមសុខចម្រើនកើនយូរអង្វេង          ទុក្ខទោសចម្បែងកុំកើតមានឡើ៕    បទថ្វាយផ្កា យើងខ្ញុំមានចិត្តត្រេក              អរពន់ពេកកើតជ្រះថ្លា នាំគ្នាបូជាផ្កា                            ថ្វាយសាស្តាដោយគោរព  ។ ដើម្បីយកផល្លា           ​​             និងលោះលាខ្លួនចាកភព ចាកភ័យចាកឧបទ្រព្យ             ដោយសារម្លប់បុណ្យសាសនា ។ ទើបបេះយកផ្កាឈើ                 មកក្រងធ្វើភួងមាលា   មានពណ៌ក្លិនផ្សេងគ្នា             សូមបូជាថ្វាយព្រះពុទ្ធ ។ ព្រះធម៌និងព្រះសង្ឃ                ប្រសើរអង្គសីលបរិសុទ្ធ ត្រ័យរតន៍នេះខ្ពស់ផុត            ដែលជាបុណ្យលោកទាំងបី​ ។ ខ្ញុំម្ចាស់ទាំងអស់គ្នា                  តែងកំព្រាទាំងប្រុសស្រី ព្រាត់ប្រាស់ក្នុងលោកីយ៍         ព្រាត់ស្វាមីព្រាត់ភរិយា  ។ តែងជួបនិងឈឺចាប់                និងក្តីស្លាប់ជាធម្មតា មានក្តីទុក្ខក្តៅផ្សា                     រកអ្នកណាជួយពុំបាន ។ ដោយតេជៈបូជា                     ភួងមាលាល្អកល្យាណ ត្រ័យរតន៍ទាំងបីឋាន              សូមឲ្យបានផុតទោសទុក្ខ  ។ ផុតចាស់ ផុតឈឺចាប់              ផុតក្តីស្លាប់តទៅមុខ សូមឲ្យខ្ញុំបានសុខ                    ក្នុងសម្បត្តិព្រះនិញ្វន  ។ ពាក្យពោលប៉ងបា្រថ្នា             ធ្វើសច្ចាប្រណិធាន             សូមមគ្គផលនិញ្វន     ​​            ឲ្យខ្ញុំបានបា្រកដហោង៕

 ****ប្រវត្តិកំណាព្យខ្មែរ****

កំណាព្យខ្មែរកើតមានស្រករគ្នានឹងបទភ្លេង និង ទំនុកច្រៀងវង់ភ្លេងអារក្សដែរ ។ កំណាព្យ ត្រូវបានអ្នកស្រាវជ្រាវខ្មែរ សន្និដ្ឋានថា មានដើមកំណើតតាំងពី ៣០៩ មុនគ.ស ហើយដែលក្នុងនោះ បទមេបួនមានដើមកំណើតមុនគេបង្អស់។
តាមយោបល់កវីនិពន្ធល្បីល្បាញមួយចំនួនលោកបានសន្និដ្ឋានថា កំណាព្យខ្មែរមានលក្ខណៈពិសេស ប្លែកពីកំណាព្យ បរទេសភាគច្រើនត្រង់ថា កំណាព្យខ្មែរតែងគោរពបានទៅតាមរង្វាស់ព្យាង្គ ចួនរណ្តំ និង ការកំណត់ឃ្លាបានយ៉ាងត្រឹមត្រូវ និង មានរបៀបអាន ស្មូត្រ ឬច្រៀងបានច្រើនបែប ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះបទពីរោះ ដែលខ្មែរបានបង្កើតក៏មានច្រើនទៅទៀត ។ បទកំណាព្យដែលខ្មែរធ្លាប់មាន គឺស្ទើរតែជាងរយបទឯណោះ ។ ប៉ុន្តែដោយសារសង្គ្រាម និង ការឈ្លានពានពីប្រទេស ជិតខាងមួយចំនួន ក្បួនច្បាប់ភាគខ្លះក៏ត្រូវបានបាត់បង់ និង ស្វែងរកវិញមិនទាន់ឃើញ ។
បើទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ក៏ខ្មែរនៅសេសសល់ និង បានរកឃើញរបៀបសរសេរកំណាព្យចំនួន ៦៨បទ ដែរ ដែលយើងខ្ញុំនឹង រៀបរាប់ជូន ដូចខាងក្រោម៖

១.បទមណ្ទោកគតិ
២.បទមណ្ទោកគតិពិសេស
៣.បទកាកគតិ
៤.បទកាកគតិផ្ទួនរណ្តំ
៥.បទកាកគតិផ្ទួនពាក្យ
៦.បទព្រហ្មគិតិ
៧.បទព្រហ្មគិតិពិសេស
៨.បទភុជង្គលីលា
៩.បទភុជង្គលីលាពិសេស
១០.បទពំនោល
១១.បទពំនោលពិសេស
១២.បទពាក្យ៤
១៣.បទពាក្យ៦ធម្មតា
១៤.បទពាក្យ៦ ពិសេសទី១
១៥.បទពាក្យ៦ ពិសេសទី២
១៦.បទពាក្យ៦ (បទកង្កែបលោតលើគោក)
១៧.បទពាក្យ៧ធម្មតា
១៨.បទពាក្យ៧(បទវិវិធមាលី)
១៩.បទពាក្យ៧(បទអក្សរលូន)
២០.បទពាក្យ៧(សត្វកាងស្លាប)
២១.បទពាក្យ៧(បទនមោ)
២២.បទពាក្យ៧ ( បទ ក ខ)
២៣.បទពាក្យ៧(បទគោព័ទ្ធស្នឹង)
២៤.បទពាក្យ៧(នាគកៀវក្រវាត់)
២៥. បទពាក្យ៧(បទអើយរ៉ា)
២៦. បទពាក្យ៧(បទចក្រវាឡ)
២៧. បទពាក្យ៧(បទកង្កែបលោតកណ្តាលស្រះ)
២៨. បទពាក្យ៧ (បទមករខ្ជាក់កែវ)
២៩. បទពាក្យ៧(បទយត្តិភង្គ)
៣០. បទពាក្យ៧(បទពស់លេបកន្ទុយ)
៣១. បទពាក្យ៧ (បទថយក្រោយចូលព្រែក)
៣២. បទពាក្យ ៧ (សុក្រទិនវិសាល)
៣៣. បទពាក្យ៧ (បទសោរទិនវិសាល)
៣៤. បទពាក្យ៧ (បទនាគបរិព័ទ្ធ)
៣៥. បទពាក្យ៨ ធម្មតា
៣៦. បទពាក្យ៨ ពិសេស
៣៧. បទពាក្យ៨ (បដ្យាវត្តបុរាណ)
៣៨. បទពាក្យ៨ (បដ្យាវត្តបែបបាលី)
៣៩. បទពាក្យ៨ (បទត្រីពិធព័ន្ធ)
៤០. បទពាក្យ៨
៤១. (ត្រីពិធព័ន្ធបែបថ្មី)
៤២. បទពាក្យ៨(បទអក្សរសង្វាស)
៤៣. បទពាក្យ៨ (បទរម៉ាំងដើរព្រៃ)
៤៤. បទពាក្យ៨(បទឆ័ត្របីជាន់)
៤៥. បទពាក្យ៨(នាគរាជប្លែងឫទ្ធិ)
៤៦. បទពាក្យ៨(បទនាគបរិព័ទ្ធ)
៤៧. បទពាក្យ៩ ធម្មតា
៤៨. បទពាក្យ ៩ (សិង្ហលេងកន្ទុយ)
៤៩. បទពាក្យ៩ (បទកង្កែបលោតស្ទាក់ពេជ្រ)
៥០. បទពាក្យ៩ (បទរលកខ្ទប់ច្រាំង)
៥១. បទពាក្យ៩ (បទរលកខ្ទប់ច្រាំងចួនរណ្តំ)
៥២. បទពាក្យ៩ (បទសឡាបលូន)
៥៣. បទពាក្យ៩ (ព្រះច័ន្ទបាំងឆ័ត្រ)
៥៤. បទពាក្យ៩ (បទសារថី ទាញរថ)
៥៥. បទពាក្យ៩ (បទកង្កែបលោតផ្ទាត់ខ្ចៅ)
៥៦. បទពាក្យ៩(បទផ្កាឈូករីក)
៥៧. បទពាក្យ៩(បទរលកយោលយាវ)
៥៨. បទពាក្យ៩(បទនាគបរិព័ទ្ធ)
៥៩. បទពាក្យ១០ ធម្មតា
៦០. បទពាក្យ១០(បទវង្សវិចិត្រ)
៦១. បទពាក្យ១០(បទ សប៉ាត់សប៉ឹង)
៦២. បទពាក្យ១០(បទត្រឡាចឡើងទ្រើង)
៦៣. បទពាក្យ១១ ធម្មតា
៦៤. បទពាក្យ១១(បទសហរ៉ា)
៦៥. បទពាក្យ១១(បទសហរ៉ាបែបថ្មី)
៦៦. បទពាក្យ១២ ធម្មតា
៦៧. បទឆ អ័ស្ត (៦ - ៨)
៦៨. បទអ័ស្ត_ស័ប្ត (៨-៧)។

***បព្វជិត****

             *************

វត្តសាសនសាមគ្គីរង្សី  អូរត្រាវ

២កើតស្រាពណ៍ ទី២៣/៧/២០២០

បព្វជិត

បព្វជិតៈ​ (pabbajita) គឺសំដៅ​លើ​អ្នក​ដែល​បួសចូល​កាន់​ភេទជា​សមណៈ (samana) នៅ​ក្នុង​លទ្ធិណាមួយ។ ភេទជាបព្វជិត គឺខុស​ពី​គ្រហស្ថ (អ្នក​នៅ​គ្រប់​គ្រង​ផ្ទះ) ដែល​បព្វជិត តែងតែរស់នៅ​តែ​ម្នាក់ឯង ឬរស់​នៅ​ជា​ក្រុម​ក្នុង​ទីណាមួយ ដើម្បី​ព្យាយាមដុត​កំដៅកិលេស​ក្នុង​សន្តាន ដើម្បី​ការ​រួច​ផុត​ចាក​ទុក្ខ និង​ដឹក​នាំ​អ្នក​ដទៃ​អោយ​រួច​ផុត​ទុក្ខ​ផង។ ក្នុងការ​ធ្វើតបៈនេះ(ដុត​ដៅនូវ​កិលេស) អ្នកបួសនៅ​ក្នុង​សាសនា​នីមួយៗ តែង​មាន​ការ​ប្រព្រឹត្ត​ប្រតិបត្តិ​ខុស​ៗគ្នា ទៅ​តាម​ការ​ប្រៀន​ប្រដៅ​របស់​មេ​លទ្ធិនោះៗ។ ពាក្យថា​បព្វជិតនេះ គេអាច​ហៅ​បាន​ច្រើន​យ៉ាង មាន​ដូច​ជា​ ព្រះសង្ឃ សមណៈ អ្នក​បួស ភិក្ខុ ។ល។ ដែល​តាម​រយៈ​ការ​ហៅនោះ នៅ​ក្នុង​ភាសា​ខ្មែរ​ផ្នែកពុទ្ធ​សាសនា ពាក្យ​ទាំង​នេះ​មាន​ការបក​ស្រាយ​ប្លែក​គ្នា​បន្តិច​បន្តួច ប៉ុន្តែ​ទោះ​ជា​យ៉ាង​នេះ​ក៏​ដោយ គេ​អាច​ប្រើ​ពាក្យ​ទាំងនោះ​​​ជំនួស​គ្នា​បាន។

បព្វជិត​​ក្នុងព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា

ព្រះសង្ឃសមាធិនៅមុខព្រះបរមរាជវំាង

នៅ​ក្នុង​ពុទ្ធ​សាសនា ពាក្យ​ថា​បព្វ​ជិត គឺ​សំដៅ​លើ​អ្នក​ដែល​ចូល​កាន់​ភេទ​ជា​សមណៈ​នៅ​ក្នុង​ពុទ្ធ​សាសនា គោរព​ប្រតិបត្តិ​តាម​ពុទ្ធោវាទ (ឱវាទ​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ​)។ ភិក្ខុ ភិក្ខុនី សាមណេរ សាមណេរី ដែល​ប្រព្រឹត្តព្យាយាមដុត​កំដៅ​បាបធម៌ ធ្វើ​កាយ​វាចា​ចិត្ត​​អោយ​ស្ងប់​ចាក​បាប អាច​ហៅ​ថា​បព្វជិត​បានទាំង​អស់។ ឯពាក្យ​ថា​សង្ឃ គឺ​សំដៅ​លើ​ក្រុម ភិក្ខុ ឬ​អ្នក​បួស​ច្រើន​រូប។ ដោយ​ការ​សន្មត គេ​អាច​ចាត់​ទុក​ភិក្ខុ​មួយអង្គ ឬ​ក៏​សាមណេរ​មួយរូប ថា​ជា​សង្ឃ​បាន ក្នុង​ន័យ​នេះ គឺ​គេ​មិន​ចំពោះ​លើ​បុគ្គល​ណា​មួយ​ឡើយ។ ឧទាហរណ៍ដូច​ជា​ និមន្ត​ព្រះ​សង្ឃ​សូត្រ​មន្ត ​គឺ​សំដៅ​លើ​អង្គ​ណា​ក៏​បាន មិន​ចំពោះ​ថា​ត្រូវ​តែ​ជា​ភិក្ខុ​អង្គ​នេះ ឬ​អង្គ​នោះ​ឡើយ។

នៅពេល​ដើរ​ផ្លូវ បព្វជិត​មួយ​អង្គ​ៗ ត្រូវបាន​អនុញ្ញាតិ​អោយ​​មា​នបរិក្ខារ៨យ៉ាងជាប់​ខ្លួន​ គឺ ស្បង់​ ចីវរ សង្ឃាដី សំពត់ងូត បាត្រ កាំបិតកោរ ម្ជុលដេរ និង​បំពង់​ទឹក។

គេ​អាច​ចំណាំ​បុគ្គល​ម្នាក់​ជា​បព្វជិត​បាន​ដោយ​ការ​ស្លៀកពាក់។ សំលៀកបំពាក់​របស់​អ្នក​បួស​ គឺ​ខុស​ពី​អ្នក​ធម្មតា ដែល​នៅ​គ្រប់​គ្រង​ផ្ទះ។ ជា​ទួទៅ ក្នុង​ការ​រស់​នៅ​របស់​អ្នកបួស លោក​តែង​ប្រើ​ប្រាស​នូវត្រៃចីវរពណ៌លឿងទុំ។ ជា​ការ​ពិត​ណាស់ នៅ​តាម​តំបន់​ផ្សេង​ៗ គេ​ឃើញ​មាន​ បរិក្ខារ​នេះ ពណ៌​លឿង​ខ្លះ ពណ៌​ឈាមជ្រូក​ខ្លះ នោះគឺ​អាស្រ័យ​ទៅ​តាម​ការ​ជ្រលក់ និង​វត្ថុ​ធាតុ​ដើម​សំរាប់​ជ្រលក់​ក្រណាត់​នៅ​តាម​តំបន់​នោះ​ៗ។ ចំណែក​ឯ​នៅ​ស្រុក​ខ្មែរ គេ​សំគាល់​ថា ព្រះ​ភិក្ខុ ដែល​មាន​ទ្រទ្រង់​ចីរវពណ៌​លឿងខ្ចី គី​ជា​ភិក្ខុ​ផ្នែក​មហានិកាយ ឯភិក្ខុ​ដែល​ទ្រទ្រង់​ចីវរ​ពណ៌​លឿងទុំ គឺ​ជា​ភិក្ខុ​ផ្នែក​ធម្មយុត្តិ។ បើ​ទោះ​ជា​មាន​និកាយ​ផ្សេង​គ្នា​ក៏​ដោយ ក៏និកាយ​ទាំង​ពីរ​នេះ ជា​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា​បែប​ថេរវាទ​តែ​មួយ។

               បព្វជិតចិញ្ចឹម​ជីវិត​ដោយ​ការ​បិណ្ឌបាត ឬការ​និមន្ត​ពីទាយក (អ្នកអោយទាន) ដើម្បី​ទទួល​ភត្ត (អាហារ) ដោយ​ហេតុ​ថា ភិក្ខុ​មិន​ត្រូវ​បាន​អនុញ្ញាតិ​អោយ​ធ្វើ​ការ​រក​ស៊ី​ដូច​ជា​អ្នក​ស្រុក ម្យ៉ាង​ទៀត ការ​បិណ្ឌបាត​នេះ គឺ​ដើម្បី​សង្គ្រោះ​ដល់​សត្វ​លោក។ ក្នុង​មួយ​ថ្ងៃ ពួកលោក​អាច​ឆាន់ (បរិភោគ) បាន​តែ​ពេល​ព្រឹក​ប៉ុណ្ណោះ គឺ​ចាប់​ពី​ថ្ងៃរះ រហូត​ដល់​ថ្ងៃត្រង់ (ដែលសម័យ​បច្ចុប្បន្ន ​គេ​សំគាល់​ថា​ម៉ោង​១២)​។ ចំណែក​ពេល​រសៀល ឬ​ល្ងាយ អាច​បាន​តែ​ភេសជ្ជៈ​ប៉ុណ្ណោះ។

ការ​សូត្រ​ធម៌​របស់​បព្វជិត ក៏​ដូច​ជា​ពុទ្ធ​សាសនិក​ជនទួទៅ គឺ​សូត្រ​ដើម្បី​រំលឹក​ដល់​គុណ​ព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ និង​ព្រះសង្ឃ គឺ​មិន​ដើម្បី​ប្រាថ្នា​របស់​ណា​នីមួយ​ពី​ព្រះ​រតនត្រ័យឡើយ ។ 

        នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន ដូចជា ប្រទេស​កម្ពុជា ថៃ ភូមា ឪពុកម្តាយភាគច្រើន តែង​តែ​បញ្ជូន​កូន​ប្រុស​របស់​ខ្លួន​អោយ​បួស​ក្នុង​ពុទ្ធ​សាសនា​ក្នុង​រយៈ​ពេលណាមួយ។ អ្នក​ដែល​មាន​ឧបនិស្ស័យ​នឹង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ក៏​សម្រេច​ចិត្ត​នៅ​ក្នុង​ភេទ​ជា​អ្នក​បួស​បន្តទៅទៀត។

               នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ស្រីលង្កា អ្នក​ដែល​សម្រេច​ចិត្ត​ចូល​សាង​ផ្នួស កាន់ភេទជា​បព្វជិតហើយ បែរ​ជា​សឹក​មក​ជា​ឃរាវាស (អ្នកគ្រប់គ្រង់ផ្ទះ) វិញ​ នឹង​ត្រូវ​បាន​ទទួល​ការ​រិះគន់​ពី​សំណាក់​ញាតិ​ទាំងឡាយ។

ក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ននេះ ផ្នែកពុទ្ធសាសនាថេរវាទ ស្ត្រីភាព​មិន​អាចចូល​បួស​ជា​ភិក្ខុនីបាន​ទេ ដោយ​ហេតុ​ថា ភេទភិក្ខុនី​ត្រូវ​បាន​ផុត​ពូជហើយ ម្យ៉ាង​ទៀត ការ​បួស​ជា​ភិក្ខុនី ត្រូវ​ធ្វើ​ឡើង​ដោយ​ពីរគណៈ គឺ គណៈ​ភិក្ខុ​សង្ឃ និង​​គណៈ​ភិក្ខុនី​សង្ឃ។ តួយ៉ាងដូចជា នៅ​ក្នុង​សិលាចារឹករបស់​ព្រះបាទ​អសោក ដែល​ព្រះ​អង្គ ត្រូវ​បញ្ជូន​បុត្រីគឺ​ព្រះ​នាង​សង្ឃមិត្តាថេរី ដែល​ជា​ភិក្ខុនី ទៅ​កោះលង្កា តាម​ការ​ស្នើរសុំរបស់​ព្រះបាទ​ទេវានម្បិយតិស្ស ដើម្បី​នឹង​បំបួស​ភិក្ខុនី​នៅ​កោះលង្កានោះ។

               ផ្នែកខាង​ទីបេ ប្រទេស​ចិន ភាគច្រើនជាព្រះសង្ឃពុទ្ធសាសនាផ្នែកមហាយាន។ ខាង​មហាយាននេះ គេ​ឃើញ​មាន​ស្ត្រី​អាច​បួស​ជា​ភិក្ខុ​នី​បាន។ ការគោរព​វិន័យ ក៏​មាន​ការ​ធូរ​រលុង តួយ៉ាង​ដូចជា ពុទ្ធសាសនានៅ​ប្រទេស​ជប៉ុន ដែល​ព្រះ​សង្ឃ​ត្រូវ​បាន​អនុញ្ញាត​អោយ​មាន​ភរិយា ជាដើម។

           ឧបសម្បទាក្នុងព្រះសាសនានេះមាន ៨យ៉ាង គឺ៖

១/ ឯហិភិក្ខុឧបសម្បទា គឺឧបសម្បទាដោយត្រឹមតែព្រះតម្រាស់របស់ព្រះដ៏មានព្រះភាគយ៉ាងនេះថា( អ្នកចូលមកជាភិក្ខុចុះ) ដល់ព្រមដោយភាពជាភិក្ខុនេះឈ្មោះថា ឯហិភិក្ខុឧបសម្បទា ។

២/ សរណគមនឧបសម្បទា គឺឧបសម្បទាដោយគ្រាន់តែទទួល ព្រះត្រៃសរណគមន៍ ៣ដងថាពុទ្ធំ សរណំ គច្ឆាមិ ខ្ញុំព្រះករុណាសូមដល់នូវព្រះពុទ្ធជាទីពឹងទីរលឹក នេះជា សរណគមនឧបសម្បទា ។

៣/ ឱវាទបដិគ្គហណឧបសម្បទា បានដល់ឧបសម្បទាដែលទ្រង់អនុញ្ញាតដល់ព្រះមហាកស្សបត្ថេរ ដោយទទួលនូវឱវាទ នេះជាឱវាទបដិគ្គហណឧបសម្បទា ។

៤/បញ្ហាព្យាករណឧបសម្បទាបានដល់ឧបសម្បទាដែល ទ្រង់អនុញ្ញាតដល់ព្រះសោបាកសាមណេរ(មានព្រះជន្ម ៧វស្សារាប់ទាំងក្នុងផ្ទៃ) គឺព្រះមានព្រះភាគទ្រង់សួរជាបញ្ហា ជាប់ដោយ អសុភ ១០នៅពេលចង្រ្កមតាមព្រះអង្គនេះបញ្ហាព្យាករណឧបសម្បទា ។

៥/ គរុធម្មបដិគ្គហណឧបសម្បទាគឺឧបសម្បទាដែលព្រះអង្គទ្រង់ប្រទានដល់ព្រះនាងមហាបជាបតិគោតមី នៅគោដាគាសាលានាមហាវ័ន ដោយទទួលគរុធម៌៨យ៉ាងនេះជាគរុធម្មបដិគ្គហណឧបសម្បទា ។

៦/ ទូតេនឧបសម្បទា បានដល់ឧបសម្បទាដែលព្រះអង្គទ្រង់អនុញ្ញាត ដល់ព្រះនាង អឌ្ឍកាសីគណិកា គឺ ជាឧបសម្បទាដោយប្រើនូវទូត នេះជាទូតេនឧបសម្បទា។

៧/ អដ្ឋវាចិកាឧបសម្បទាគឺឧបសម្បទារបស់នាងភិក្ខុនីដោយកម្មទាំង២គឺ ទទួលញត្តិចតុត្ថកម្មវាចាផ្នែកភិក្ខុនី ១ ទទួលញត្តិចតុត្ថកម្មវាចាផ្នែកភិក្ខុសង្ឃ១នេះជាអដ្ឋវាចិកាឧបសម្បទា។

៨/ ញត្តិចតុត្ថកម្មឧបសម្បទា គឺបានដល់ការឧបសម្បទាក្នុងកាលបច្ចុប្បន្ននេះឯង ។ ចាកសមន្តប្បាសាទិកា អដ្ឋកថាព្រះវិន័យបិដកបារាជិក ៤ ភាគ១ ទំ ១០៦ សូមអនុមោទនាព្រះវិន័យ !!!

ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌​ ៦​ ប្រការ​ 

គួរ​ដល់​ទក្ខិណាទាន

ក្នុងបឋមអាហុនេយ្យសូត្រ បិដកលេខ ៤៦ ទំព័រ​ ១-២​ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ​ទ្រង់​ត្រាស់​ថា ៖ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ​ ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌​ ៦​ យ៉ាង​ ជា​អ្នក​គួរ​ទទួល​នូវ​ចតុប្បច្ច័យ​ ដែល​គេ​នាំ​មក​បូជា គួរ​ទទួល​វត្ថុ​ដែល​គេ​រៀប​ចំ​ដើម្បី​ភ្ញៀវ​ គួរ​ទទួល​ទក្ខិណាទាន​ គួរដល់​អញ្ជលិកម្ម​ ជា​បុញ្ញក្ខេត្ត​ដ៏ប្រសើរ​ របស់​សត្វ​លោក​ ។ ឥធ​  ភិក្ខវេ​  ភិក្ខុ​  ចក្ខុនា​  រូបំ​  ទិស្វា​  នេវ​  សុមនោ​  ហោតិ​  ន​  ទុម្មនោ​  ឧបេក្ខកោ​  វិហរតិ​ សតោ​  សម្បជានោ​  ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ​ ភិក្ខុ​ក្នុង​សាសនា​នេះ​ ឃើញ​រូប​ដោយ​ភ្នែក​ ជាអ្នក​មិន​ត្រេក​អរ​ មិន​អាក់អន់​ ជាអ្នក​ព្រងើយកន្តើយ​ ប្រកប​ដោយ​សតិសម្បជញ្ញៈ​ សោតេន​  សទ្ធំ​  សុត្វា​  …  ឮសំឡេងដោយ​ត្រចៀក​ … ឃានេន​  គន្ធំ​  ឃាយិត្វា​  …  ធុំក្លិនដោយច្រមុះ​ … ជិវ្ហាយ​  រសំ​  សាយិត្វា​  …  ទទួលរសដោយអណ្តាត … កាយេន​  ផោដ្ឋព្វំ​  ផុសិត្វា​  …  ពាល់ត្រូវ​ផោដ្ឋព្វៈដោយ​កាយ … មនសា​  ធម្មំ​  វិញ្ញាយ​  នេវ​  សុមនោ​  ហោតិ​  ន​  ទុម្មនោ​  ឧបេក្ខកោ​  វិហរតិ​ សតោ​  សម្បជានោ​  ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ធម្មារម្មណ៍​ ដោយ​ចិត្ត​ ជាអ្នក​មិន​ត្រេក​អរ​ មិន​អាក់អន់​ ជាអ្នក​ព្រងើយកន្តើយ​ ប្រកប​ដោយ​សតិសម្បជញ្ញៈ អដ្ឋកថា បទថា​ នេវ​ សុមនោ​ ហោតិ​ ន​ ទុម្មនោ​ សេចក្តីថា រមែង​ជាអ្នក​មិន​ត្រេកអរ​ព្រោះ​ឥដ្ឋារម្មណ៍​ ដោយសោមនស្ស​ដែលសហគតៈ​ដោយ​រាគៈ ឬរមែង​ជាអ្នក​មិនអាក់អន់​ ព្រោះអនិដ្ឋារម្មណ៍​ ដោយ​ទោមនស្ស​ ដែល​សហគតៈ​ដោយ​ទោសៈ ។​ បទថា​ ឧបេក្ខកោ​ វិហរតិ​ សតោ​ សម្បជានោ​ សេចក្តីថា​ មិន​ដល់​នូវ​ភាព​ជាអ្នក​ព្រងើយកន្តើយ​ដោយ​ឧបេក្ខា​ដែល​មិន​ប្រកប​ដោយ​ញាណ​ ដោយ​មិន​ពិចារណា​ ក្នុង​មជ្ឈត្តារម្មណ៍​ ឈ្មោះ​ថា​ ជាអ្នក​មាន​សតិ​សម្បជញ្ញៈ​ មាន​ចិត្ត​ជាកណ្តាល​ក្នុង​អារម្មណ៍ ។  ក្នុង​ព្រះ​សូត្រ​នេះ​ ព្រះ​ដ៏មាន​ព្រះ​ភាគ​ត្រាស់​ធម៌​ជា​គ្រឿង​នៅ​ជា​ប្រចាំ​របស់ព្រះខីណាស្រព ។ ក្នុងទុតិយអាហុនេយ្យសូត្រ បិដក ៤៦/២-៦ ព្រះអង្គទ្រង់​ត្រាស់សម្តែងអំពីភិក្ខុដែលមានអភិញ្ញា​ ៦​ ជា​អ្នក​គួរ​ដល់ទក្ខិណាទាន​ ៖ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌​ ៦​ យ៉ាង​ ជាអ្នក​គួរ​ទទួល​ចតុប្បច្ច័យ​ ដែលគេនាំមក​បូជា​ ។ល។ ជា​បុញ្ញក្ខេត្ត​ដ៏ប្រសើរ​របស់​សត្វលោក ។​ ធម៌​ ៦​ នោះគឺ៖ ១. អនេកវិហិតំ​  ឥទ្ធិវិធំ​  បច្ចនុភោតិ  រមែងបាននូវការតាក់តែង​ ឬសម្តែង​ឫទ្ធិ​ច្រើន​ប្រការ​បាន ២. ទិព្វាយ  សោតធាតុយា  វិសុទ្ធាយ​  អតិក្កន្តមានុសិកាយ​  ឧភោ  សទ្ទេ​  សុណាតិ​ ទិព្វេ​  ច​  មានុសេ​  ច​  យេ  ទូរេ  សន្តិកេ​  ច  ភិក្ខុមានសោតធាតុ​ជា​ទិព្វ​ដ៏​បរិសុទ្ធ​ កន្លង​សោតធាតុ​របស់​មនុស្ស​ធម្មតា​ រមែង​ស្តាប់​សំឡេង​ពីរ​ប្រការ​ គឺសំឡេង​ទិព្វ​ និង​សំឡេង​មនុស្ស​ ក្នុង​ទី​ឆ្ងាយ​ក៏​បាន​ ជិត​ក៏​បាន ៣. បរសត្តានំ  បរបុគ្គលានំ​  ចេតសា​  ចេតោ​  បរិច្ច​  បជានាតិ  ភិក្ខុរមែងកំណត់ដឹង​ច្បាស់​នូវ​ចិត្ត​របស់សត្វ​ដទៃ​ បុគ្គល​ដទៃ​ដោយ​ចិត្ត​របស់​ខ្លួន ៤. អនេកវិហិតំ  បុព្វេនិវាសំ  អនុស្សរតិ  ភិក្ខុ​រលឹកឃើញ​នូវ​ជាតិ​ដែល​ខ្លួន​ធ្លាប់​នៅ​អាស្រ័យ​ ក្នុង​កាល​មុន​ជា​ច្រើនជាតិ ៥. ទិព្វេន  ចក្ខុនា  វិសុទ្ធេន  អតិក្កន្តមានុសកេន  សត្តេ  បស្សតិ  ចវមានេ  ឧបបជ្ជមានេ  ភិក្ខុ​មាន​ចក្ខុ​ដូច​ជា​ទិព្វ​ដ៏​បរិសុទ្ធ​ កន្លង​បង់​នូវ​ចក្ខុ​របស់​មនុស្ស​ធម្មតា​ ឃើញ​នូវ​សត្វ​ទាំង​ឡាយ​ដែល​កំពុង​ច្យុត​និង​កំពុង​កើត ៦. អាសវានំ  ខយា  អនាសវំ  ចេតោវិមុត្តឹ  បញ្ញាវិមុត្តឹ  ទិដ្ឋេវ  ធម្មេ  សយំ  អភិញ្ញា  សច្ឆិកត្វា​  ឧបសម្បជ្ជ​  វិហរតិ  ភិក្ខុ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់​ សម្រេច​នូវ​ចេតោវិមុត្តិ​ និង​បញ្ញា​វិមុត្តិ​ ដែល​មិន​មាន​អាសវៈ ព្រោះ​អស់​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ​ ដោយ​ប្រាជ្ញា​ដ៏​ឧត្តម​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន អដ្ឋកថា បទថា​ អសវានំ​ ខយា​ អនាសវំ​ សេចក្តីថា​ ឈ្មោះ​ថា​ មិនមាន​អាសវៈ​ ព្រោះ​អាសវៈ​ទាំងឡាយ​អស់​ទៅ​ មិនមែន​ព្រោះ​មិន​មាន​​ ដូច​ការ​មិនមាន​នៃ​ចក្ខុវិញ្ញាណ​ជាដើម ។ ក្នុង​ព្រះ​សូត្រ​នេះ​ ព្រះមានព្រះភាគ​ត្រាស់​អភិញ្ញា​ទុក​សម្រាប់​ព្រះខីណាស្រព​ តាម​លំដាប់ ។ ក្នុងឥន្ទ្រិយសូត្រ បិដក ៤៦/៦ ព្រះមានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ថា​ ៖ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌​ ៦​ យ៉ាង​ ជាអ្នក​គួរ​ទទួល​ចតុប្បច្ច័យ​ ដែលគេនាំមក​បូជា​ ។ល។ ជា​បុញ្ញក្ខេត្ត​ដ៏ប្រសើរ​របស់​សត្វលោក ។​ ធម៌​ ៦ នោះ គឺ​ ៖ ១-៥. សទ្ធិន្ទ្រិយេន  វីរិយិន្ទ្រិយេន  សតិន្ទ្រិយេន  សមាធិន្ទ្រិយេន  បញ្ញិន្ទ្រិយេន  ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​សទ្ធិន្ទ្រិយ​ វីរិយិន្ទ្រិយ សតិន្ទ្រិយ​ សមាធិន្ទ្រិយ​ បញ្ញិន្ទ្រិយ​ ៦. អាសវានំ  ខយា  អនាសវំ  ចេតោវិមុត្តឹ  បញ្ញាវិមុត្តឹ  ទិដ្ឋេវ  ធម្មេ  សយំ  អភិញ្ញា  សច្ឆិកត្វា​  ឧបសម្បជ្ជ​  វិហរតិ  ភិក្ខុ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់​ សម្រេច​នូវ​ចេតោវិមុត្តិ​ និង​បញ្ញា​វិមុត្តិ​ ដែល​មិន​មាន​អាសវៈ ព្រោះ​អស់​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ​ ដោយ​ប្រាជ្ញា​ដ៏​ឧត្តម​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន ក្នុងពលសូត្រ បិដក ៤៦/៧ ព្រះមានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ថា​ ៖ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌​ ៦​ យ៉ាង​ ជាអ្នក​គួរ​ទទួល​ចតុប្បច្ច័យ​ ដែលគេនាំមក​បូជា​ ។ល។ ជា​បុញ្ញក្ខេត្ត​ដ៏ប្រសើរ​របស់​សត្វលោក ។​ ធម៌​ ៦ នោះ គឺ​ ៖ ១-៥. សទ្ធាពលេន  វីរិយពលេន  សតិពលេន  សមាធិពលេន  បញ្ញាពលេន  ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​សទ្ធាពលៈ វីរិយពលៈ សតិពលៈ សមាធិពលៈ បញ្ញាពលៈ ៦. អាសវានំ  ខយា  អនាសវំ  ចេតោវិមុត្តឹ  បញ្ញាវិមុត្តឹ  ទិដ្ឋេវ  ធម្មេ  សយំ  អភិញ្ញា  សច្ឆិកត្វា​  ឧបសម្បជ្ជ​  វិហរតិ  ភិក្ខុ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់​ សម្រេច​នូវ​ចេតោវិមុត្តិ​ និង​បញ្ញា​វិមុត្តិ​ ដែល​មិន​មាន​អាសវៈ ព្រោះ​អស់​អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ​ ដោយ​ប្រាជ្ញា​ដ៏​ឧត្តម​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន អដ្ឋកថា ក្នុងឥន្ទ្រិយសូត្រ និង​ពលសូត្រ​ ព្រះមានព្រះភាគ​ទ្រង់​ត្រាស់​ព្រះខីណាស្រព​ទុក​តែម្យ៉ាង ។ ក្នុងបឋមអាជានិយសូត្រ​ ទុតិយអាជានិយសូត្រ​ និងតតិយអាជានិយសូត្រ​ បិដកលេខ ៤៦/៧-១០​ ព្រះអង្គ​ទ្រង់សម្តែងថា ៖ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ភិក្ខុ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌​ ៦​ យ៉ាង​ ជាអ្នក​គួរ​ទទួល​ចតុប្បច្ច័យ​ ដែលគេនាំមក​បូជា​ ។ល។ ជា​បុញ្ញក្ខេត្ត​ដ៏ប្រសើរ​របស់​សត្វលោក ។​ ធម៌​ទាំង​ ៦​ នោះគឺ​ ៖ ១. ខមោ  ហោតិ  រូបានំ  ជាអ្នកចេះអត់ធន់​នឹង​រូប [ រូបារម្មណ៍ ] ២. ខមោ  សទ្ទានំ  អត់ធន់នឹងសំឡេង [ សទ្ទារម្មណ៍ ] ៣. ខមោ  គន្ធានំ  អត់ធន់នឹងក្លិន [ គន្ធារម្មណ៍ ] ៤. ខមោ  រសានំ  អត់ធន់នឹងរស [ រសារម្មណ៍ ] ៥. ខមោ  ផោដ្ឋព្វានំ  អត់ធន់នឹងការពាល់ត្រូវ [ ផោដ្ឋព្វារម្មណ៍ ] ៦. ខមោ  ធម្មានំ  អត់ធន់នឹងធម្មារម្មណ៍ ដោយ ៥០០០ឆ្នាំ

រឿង មដ្ឋកុណ្ឌលី

ព្រះបរមសាស្តា ទ្រង់បានប្រារឰនូវមដ្ឋកុណ្ឌលី ដែលជាកូនរបស់ព្រាហ្មណ៍កំណាញ់ម្នាក់ នៅក្នុងក្រុងសាវត្ថី ។ ព្រោះព្រាហ្មណ៍ជាបិតាជាមនុស្សកំណាញ់ស្វិត ទើបគាត់ធ្វើទំហ៊ូដោយខ្លួនឯង ឲ្យកូនពាក់ ។ នៅពេលដែលមដ្ឋកុណ្ឌលីឈឺធ្ងន់, ព្រាហ្មណ៍ ជាបិតា មិនបានទៅរកគ្រូពេទ្យ មកព្យាបាលជម្ងឺឲ្យកូនគាត់ទេ ព្រោះគាត់ខ្លាចឣស់ព្រទ្យសម្បត្តិរបស់ខ្លួន ។ នៅថ្ងៃដែលមដ្ឋកុណ្ឌលីជិតនឹងមរណានោះ ព្រាហ្មណ៍ជាបិតា បានលើកកូនមកឲ្យដេក ឣស់សេចក្តីសង្ឃឹមតែម្នាក់ឯង នៅរបៀងផ្ទះខាងក្រៅ ។ សម័យនោះ ព្រះសាស្តា ទ្រង់បានបញ្ចេញព្រះរស្មីទៅ ដើម្បីឲ្យមដ្ឋកុណ្ឌលីបានឃើញ ។ មដ្ឋកុណ្ឌលី ឃើញព្រះរស្មីនៃព្រះឣង្គ ហើយ ក៏កើតសេចក្តីជ្រះថ្លា យ៉ាងខ្លាំង ក្នុងមួយរំពេចនោះ ស្រេចហើយ ក៏បានធ្វើមរណកាល នៅពេលនោះឯង ហើយបានទៅកើត នៅក្នុងឋានតាវតិ្តង្សទេវលោក ក្រឡេកមើលមកឃើញឪពុក របស់ខ្លួន ដែលកំពុងតែសៅសោក យំស្រែកបោកខ្លួន យ៉ាងខ្លាំង ទើបបានចុះពីទេវលោកមក ដើម្បីជួយសង្គ្រោះ ដល់ឪពុករបស់ខ្លួន ឲ្យបាន រួចផុតឣំពីសេចក្តីទុក្ខសោកសៅនោះ ហើយបានធ្វើឲ្យគាត់លះបង់ សេចក្តីកំណាញ់ចេញផុតពីខន្ធសន្តាន ឲ្យកើតមានចិត្តជ្រះថ្លា ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយក៏ត្រឡប់ទៅកាន់ឋានទេវលោកវិញ ។ លុះព្រឹកឡើង ព្រាហ្មណ៍ជាឪពុក បានទៅឣារាធនានិមន្តព្រះសង្ឃ មានព្រះពុទ្ធជាប្រធាន ឲ្យទទួលនូវភត្តាហារ ក្នុងផ្ទះរបស់ខ្លួន ហើយ បានក្រាបទូលសួរឣំពីការដែលកូនរបស់ខ្លួន គឺ មដ្ឋកុណ្ឌលី គ្រាន់តែធ្វើចិត្ត ឲ្យជ្រះថ្លា ចំពោះព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ តែម៉្យាងប៉ុណ្ណោះ មិនបានធ្វើកុសលអ្វីដទៃ ក្រៅឣំពីនេះទេ ក៏ស្រាប់តែបានទៅកើត នៅឯឋានទេវលោក ។ ព្រះបរមសាស្តា ទ្រង់បានឣធិដ្ឋានឲ្យមដ្ឋកុណ្ឌលីទេវបុត្រ ចុះមកសម្តែងរឿងពិត ដល់ព្រាហ្មណ៍ជាឪពុក និង ពួកមហាជន បានឃើញជាក់ស្តែង ហើយព្រះឣង្គត្រាស់ព្រះគាថានេះ ថា ៖ មនោបុព្វង្គមា ធម្មា មនោសេដ្ឋា មនោមយា មនសា ចេ បសន្នេន ភាសតិ វា ករោតិ វា តតោ នំ សុខមន្វេតិ ឆាយាវ ឣនុបាយិនី ។ ធម៌ទាំងឡាយ មានចិត្តជាប្រធាន មានចិត្តប្រសើរបំផុត សម្រេចមកឣំពីចិត្ត, បើបុគ្គលមានចិត្តជ្រះថ្លាហើយ ទោះបីនិយាយក្តី ធ្វើក្តី‘ ក៏ល្អទាំងឣស់’ ព្រោះសេចក្តីល្អនោះឯង សេចក្តីសុខ រមែងតាមជាប់បុគ្គលនោះ ដូចជាស្រមោលដែលឣន្ទោលទៅតាមប្រាណ យ៉ាងនោះឯង ។ ដកស្រង់ពីវិគីផីឌា ដោយ៥០០០ឆ្នាំ